
Tot Zover
Ondertussen in… IJsland
Supermarkten lijken erg op elkaar, in welk land je ook komt. Hoe zit dat met de uitvaartcultuur? Wouter van Aaken zoomt in op steeds een ander land. Deze keer IJsland, waar de staat veel betaalt, maar zangers en koren de uitvaartkosten desondanks laten oplopen.
Tekst: Wouter van Aaken
Rúnar Geirmundsson is een van de meest ervaren mensen binnen de European Federation for Funeral Services (EFFS). De IJslander zit al 35 jaar in het uitvaartvak en inmiddels draait ook zijn zoon Elis mee in het familiebedrijf. Geirmundsson vertelt over uitvaarten in dit land met ongeveer 340.000 inwoners.
Kerk
Uitvaarten werden vroeger bijna altijd uitgevoerd door de Evangelisch-Lutherse kerk. Geirmundsson: “Toen ik begon, regelde de kerk 90 procent van de uitvaarten, nu nog 40 procent. De kerk speelt nog steeds een belangrijke rol. De kerk beheert ook het enige crematorium.
Ook niet-kerkelijke mensen hebben om praktische redenen hun uitvaart in de kerk. Bij een uitvaart in IJsland komen doorgaans veel mensen; tweehonderd is normaal maar vijfhonderd is zeker geen uitzondering. Kisten zijn doorgaans wit en bij de kerkceremonie blijft het belangrijk om rechtsom de kerk uit te gaan naar de begraafplaats, waar de graven allemaal ‘met de voeten richting het oosten liggen zodat de overledene de zon op ziet komen’. Net als bij ons is cremeren ieder jaar gebruikelijker. Rond Reykjavik kiest 60 procent van de nabestaanden voor een crematie.
Uitvaartbelasting
Elke IJslander betaalt belasting voor de uitvaart. Hiervan betaalt de staat de directe crematie of begrafenis en grafrechten voor 75 jaar. De uitvaartverzorger, kist en extra kosten voor de ceremonie en koffie zijn voor eigen rekening. Deze extra kosten kunnen makkelijk oplopen tot 5.000 euro en hoger. Geirmundsson: “Een koor en solozangers horen traditioneel bij een uitvaart. Dat is een grote kostenpost.”
Nauwelijks nieuwe toetreders
IJsland telt ongeveer tien zelfstandige uitvaartbedrijven maar er is weinig aanwas. Geirmundsson: “Veel uitvaartverzorgers zijn net als ik al wat ouder en nieuwe toetreders zijn er nauwelijks. Ik weet ook niet of mijn zoon dit zijn hele leven wil blijven doen.”
Veel bedrijven uit Reykjavik verzorgen ook uitvaarten in de kleinere gemeenschappen elders. Geirmundsson: “Ik ben eigenlijk iedere zaterdag nog wel in de regio waar ik ben opgegroeid om een uitvaart te regelen. Ik heb daar ook een aantal kisten en een rouwauto staan.” Op de vraag hoe je een graf delft als de grond 40-60 cm bevroren is, reageert hij luchtig. “Dat is af en toe hard werken en op tijd beginnen, maar we zijn eraan gewend.”
Wouter van Aaken zit namens branchevereniging BGNU in de European Federation for Funeral Services (EFFS), voor Europese samenwerking en kennisdeling.