De ovenruimte in crematorium Nordheim in Zürich. Foto uit: Goodbye Architecture - de architectuur van crematoria in Europa. Foto: Studio Pekka architecten De ovenruimte in crematorium Nordheim in Zürich. Foto uit: Goodbye Architecture - de architectuur van crematoria in Europa. Foto: Studio Pekka architecten

Tot Zover

Ondertussen in… Europa

Onze supermarkten gaan steeds meer op elkaar lijken. Hoe zit dat met de uitvaartcultuur?

Wouter van Aaken was bij een bijeenkomst van de European Federation for Funeral Services (Effs) waar men sprak over kenmerkende verschillen in uitvaartgebruiken binnen Europa.


Tekst: Wouter van Aaken

De verhouding tussen cremeren en begraven loopt binnen Europa uiteen van 10 procent in katholiek Roemenië tot 90 procent in Zwitserland. Opvallend is dat veel voormalig Oostbloklanden vanuit het verleden al een hoog crematiecijfer hebben. Ook de crematietarieven variëren enorm. In sommige landen zijn ceremonies binnen het crematorium niet gebruikelijk. Daarom kunnen we vooral de prijzen van technische crematies vergelijken.

Goedkoop cremeren

In Duitsland en België liggen de crematietarieven met 300 tot 500 euro al lager dan in Nederland. In Tsjechië is dit 200 euro. Het goedkoopst is Hongarije, waar in daluren crematies worden gedaan voor rond de 100 euro. De verklaring ligt wellicht deels in de schaal en opzet van de buitenlandse crematoria met meerdere ovens en 3000 tot 6000 crematies per jaar per crematorium, in de regel zonder familie. Een crematorium is daar een technische faciliteit die vaak dag en nacht draait.

Het verdienmodel lijkt in de meeste landen hetzelfde, hoewel vooral in zuidelijke landen ondernemers meer belang hechten aan de verkoop van sieraden. Opvallend is dat in Roemenië de helft van de inkomsten komt uit catering. Het is hier traditie om na de uitvaart een driegangenmaaltijd te hebben.

Toetredingseisen

Anders dan de noordelijke kennen bijna alle zuidelijke landen een toetredingsbarrière in de vorm van een vergunning of verplichte opleiding. Wellicht hierdoor verandert vooral in Noord-Europa de samenstelling van de branche. In Groot-Brittannië groeien in technische crematies gespecialiseerde bedrijven sterk.

In Frankrijk valt de opkomst van Funecap op. Dit bedrijf met een private equity achtergrond heeft in tien jaar tijd meer dan 150 bedrijven opgekocht en is vanuit niets gegroeid naar een partij die 60.000 uitvaarten verzorgt (10 procent marktaandeel). De verkopende partij krijgt over het algemeen een belang in het moederbedrijf om een incentive te houden te blijven ondernemen. In mei 2022 nam de Franse uitvaartgigant de zeven Yarden crematoria over van DELA, en vlak daarvoor rondden ze een fusie af met de Italiaanse leider in het beheer van crematoria en begraafplaatsen. Funecap: de eerste pan-Europese uitvaartgroep.

Starbucks na de dood?

In elke Europese stad zie je steeds meer dezelfde winkelketens. Er zijn echter nog geen internationale uitvaartketens, laat staan populaire lifestyle brands die zich op de dood storten. Leveranciers die over de grens actief zijn, leveren vooral producten die klanten niet zien. Denk aan Facultatieve Technologies uit Nederland, de wereldwijde marktleider op het gebied van crematieovens en verbrandingstechnieken. Als het leven eindigt, keert elk land weer terug naar de eigen kerncultuur.

Wouter van Aaken zit namens branchevereniging BGNU in de European Federation for Funeral Services (EFFS), voor Europese samenwerking en kennisdeling.


Verbonden door covid-19

Uitvaarten in heel Europa werden van 2020/2021 aanzienlijk verstoord toen het beleid voor infectiebeheersing door Covid-19 werd afgedwongen. De maatregelen beperkten hoe en door wie overleden mensen konden worden verzorgd; hoe begrafenisondernemers, geestelijken en ritueelbegeleiders konden communiceren met nabestaanden; en mogelijkheden voor samenkomst voor begrafenissen, rouw- en herdenkingsactiviteiten werden aanzienlijk beperkt. De toekomst zal uitwijzen welke impact dit alles heeft op de lange termijn, en of ontwikkelingen - zoals uitvaartstreamen - continueren in de praktijk.