AI gegenereerd AI gegenereerd

Tot Zover

Hoe verloopt een regelgesprek?

Een regelgesprek voor de uitvaart is complex en niet zomaar een vorm van informatie uitwisseling. Het gaat over praktische en betekenisvolle zaken in een hoog gevoelige context. Hoe krijg je de best passende uitvaartrituelen op tafel?

Tekst: Laura Cramwinckel

Neerlandica Guusje Jol is werkzaam als onderzoeker bij het lectoraat Sociale Interactie in de Publieke Ruimte aan de Hogeschool Utrecht (HU). Haar deskundigheid op het gebied van taalgebruik en sociale interactie zet ze in voor diverse onderzoeksprojecten rondom gevoelige gesprekken, zo promoveerde ze in 2020 cum laude op een studie naar taalgebruik in politieverhoren met kinderen.

Uitgesproken, impliciet of indirect / of: Taal is niet neutraal
Jol is recent gestart met een nieuw onderzoeksvoorstel getiteld Uitgesproken… gespreksvoering voor uitvaartbegeleiders en ritueelbegeleiders, waarmee ze door conversatieanalyse en discursieve psychologie wil uitvogelen hoe beslissingen rondom de uitvaart tot stand komen.

Voor de hedendaagse, geïndividualiseerde uitvaart wordt per uitvaart besproken en besloten wat passende uitvaartrituelen zijn: traditioneel of nieuw, hoe, wat en waarom? Dit gebeurt voor een groot deel in het regelgesprek tussen uitvaartprofessional en familie. Volgens Jol is kennis over deze gesprekken vooral anekdotisch en ontbreekt systematische studie van deze gesprekken. Dat is jammer want geregeld komen uitvaartprofessionals in dergelijke gesprekken voor dilemma’s te staan. Zo kun je als uitvaartbegeleider sturend optreden in het gesprek. Wanneer is dat wenselijk of juist storend? “Taal is niet neutraal, het is een sociale actie”, aldus Jol. “Het is niet alleen een vorm van informatie uitwisseling. Je doet altijd iets als je wat zegt. Of als je niets zegt. Dus wat je ook doet, het is nooit neutraal.”

Stel de opdrachtgever wil een bepaald familielid niet bij de uitvaart. Maar die persoon heeft nog steeds een relatie met de overledene, of dat nou leuk is of niet. Dus sommige uitvaartbegeleiders proberen die persoon toch een plek te geven bij de uitvaart. Maar hoe voer je dat gesprek? En wat is effectief? In welke situatie?

Doe mee
Jol wil vanuit interactioneel en taalkundig perspectief onderzoek doen naar uitvaartregelgesprekken, met als doel de uitvaartpraktijk te ondersteunen. Ze is nog op zoek naar MKB uitvaart- en ritueelbegeleiders die willen participeren in het onderzoek waarmee de HU medio 2026 wil starten. Onderzoeksdata bestaan uit interviews waarbij men gezamenlijk (een deel van) een uitvaartvoorbereidingsgesprek terugkijkt. Wil je meedoen? Mail voor meer informatie: guusje.jol@hu.nl

 

Elke twee maanden interviewt Laura Cramwinckel, projectleider Funeraire Academie, een Nederlandse of buitenlandse doodsonderzoeker over zijn of haar vakgebied. De tekst verschijnt tevens in de rubriek Funerair Onderzoek van Brancheblad Uitvaartzorg.

Academic Death Quotes

“Mensen hebben de neiging om te denken dat gesprekken te rommelig en te willekeurig zijn om wetenschappelijk te bestuderen. Maar het solide inzicht van 50 jaar conversatieanalytisch onderzoek is dat gesprekken geordend en systematisch zijn. En we zijn niet zo persoonlijkheid-gestuurd, zo uniek en individueel als we denken.”

Prof. Elizabeth Stokoe: How to Control a Conversation with a Single Word | WIRED – YouTube

“Het object van studie voor conversatieanalyse is de meest fundamentele manier waarop mensen sociale wezens zijn: in en door sociale interactie“

Guusje Jol (2019). Police interviews with child witnesses: A conversationanalysis. [Doctoral dissertation]. Amsterdam: LOT

Lees meer