Tot Zover

De Nederlandse euthanasiewet bestaat inmiddels drieëntwintig jaar, en bijna 6% van alle sterfgevallen betreft een euthanasie. Voor het eerst wordt er diepgravend onderzoek gedaan naar de ritualisering van deze hedendaagse vorm van sterven. Belangrijk, omdat hulp bij sterven de ultieme controle geeft over de omstandigheden en timing van de dood en deze dus zeer 'planbaar' maakt. “Bovendien staan er in deze allerlaatste levensfase veel verschillende professionals aan het sterfbed. Hoe kunnen zij elkaar versterken?” vraagt Ceelen zich af. “Maar vooral kijk ik met aandacht naar hoe stervenden zich op hun dood voorbereiden, hoe ze betekenis geven aan hun afscheid en wat ze daarbij doen, maken en delen.”

Ankers
Dat blijkt een waaier aan dingen en praktijken te zijn, van handen vasthouden, herinneringen ophalen, bloemen en geuren rondom het bed, kaarsen, muziek tot een laatste glas wijn of taart. “De geplande aard van euthanasie geeft individuen en hun dierbaren een uniek gevoel van zeggenschap, waardoor ze zich actief kunnen voorbereiden op de dag zelf. Deze zeggenschap kan een diepe betrokkenheid bij het proces bevorderen, waardoor betekenisvolle ervaringen kunnen worden gecreëerd die persoonlijke waarden en relaties weerspiegelen”, aldus Ceelen.

Veel van de rituelen na euthanasie komen echter voort uit spontane handelingen tijdens de euthanasiedag zelf, constateert Ceelen na twee jaar onderzoek. “Ongeplande gebaren en woorden, gewone voorwerpen die in deze momenten worden gebruikt, krijgen vaak een diepgaande symbolische betekenis, worden ankers voor rouwrituelen en vergemakkelijken een gevoel van getransformeerde maar voortdurende banden met de overledene.”

Symposium
Benieuwd naar het vervolg van de studie, meer inzichten en praktijken rondom de geplande dood en de mogelijke rol van uitvaartbegeleiders hierbij? Kom ook naar het Funeraire Academie middagsymposium ‘Rituelen rondom euthanasie’ op 27 november in Crematorium Breda.