Interview met de troost professor

Afscheid nemen in tijden van corona verloopt noodgedwongen anders dan we gewend zijn. De Funeraire Academie interviewt mensen die beroepshalve met de dood bezig zijn. In deze aflevering is dat de troostprofessor Christoph Jedan.


Interview: Martin Hoondert. Tekst: Laura Cramwinckel.

Dit is het achtste filmpje uit een reeks die in zomer 2020 van start ging. Martin Hoondert, universitair docent en rituelenonderzoeker bij Tilburg University, interviewt Christoph Jedan, hoogleraar ethiek en vergelijkende godsdienstfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Al jarenlang doet hij onderzoek naar het begrip 'troost'. Op welke wijze beïnvloedt COVID-19 de wijze waarop we troost vinden?

Om de werking van troost te definiëren hanteert de 'troostprofessor' een vijfvoudig theoretisch model, gecentreerd rondom het doel van troost. En dat doel is het reduceren van lijden, verhogen van veerkracht en het toewerken naar een zo goed mogelijk herstel van normaal functioneren. Ofwel: "Wie troost vindt, geeft betekenis aan het verlies."

Als je kijkt naar het troostende aspect van community, dan stond deze tijdens de coronacrisis danig onder druk. Enerzijds noopten de coronamaatregelen tot beperkingen in fysieke verbondenheid, anderzijds meent Jedan dat het bij vlagen gesignaleerde gebrek aan maatschappelijke solidariteit leidde tot frustratie en woede bij nabestaanden en slachtoffers van corona - bovenop het verlies.

Jedan meent ook dat de regering zich ten onrechte vaak verschuilt achter OMT-maatregelen. "Door geen rekenschap te geven van het wetenschappelijk advies bemoeilijkt de regering het rouw- en troostproces van nabestaanden". Acceptatie van de dood hangt tegenwoordig sterk samen met kennis over de omstandigheden van een overlijden, de waarom vraag. Als mensen daarop geen antwoord vinden, dan bemoeilijkt dat de troost-strategie.

De dodenteller, die lange tijd de dagelijkse berichtgeving over de coronacrisis inleidde, was ook slechts een 'schrale troost', aldus Jedan. Zeker was het enigszins troostrijk, want 'je bent niet alleen' in een ramp die zich voltrekt. Maar zo'n teller is natuurlijk erg abstract. Meer troostrijk is aandacht voor de waarde van de verloren individuele levens. Jedan is wat dat betreft kritisch over de Nederlandse verslaggeving, buitenlandse landelijke dagbladen zoals The Guardian of New York Times deden dat volgens hem beter.

Tweeledige behoefte aan een nationaal monument

En een nationaal coronamonument? Dat moet er volgens de troostprofessor vanzelfsprekend komen. Maar het moet méér worden dan een reeks namen dat ons herinnert aan verlies. Behalve een fysieke locatie voor een monument, die de omvang van de tragedie laat zien, dient er een verdiepingsslag plaats te vinden via bijvoorbeeld digitale middelen. Met plek voor verhalen, gezichten en details.

Daarbij dient het monument ons eraan te herinneren dat corona of andere infectievirussen er altijd zullen zijn. Het is een levensrisico wat wij met elkaar lopen, de vraag is hoe wij die onontkoombare dood een plek kunnen geven?

Bekijk het volledige zoom-interview met Christoph Jedan: Kijk hier

Zie hier het overzicht met interviews sinds 2020.

Volgende interview: online in juni 2021.

Wil je hiervan bericht? Stuur een mailtje naar projectleider Laura Cramwinckel dan zetten we je op de Funeraire Academie mailinglijst.
l.cramwinckel@totzover.nl


Lees meer