Recent gipsen afgietsel van een oude man.
Tot Zover
Dodenmaskers: herinnering en propaganda
Ambitieuze vorsten en kerkelijke kopstukken lieten in de late Middeleeuwen hun portretten door hun rijk verspreiden. Het was reclame voor henzelf en het legitimeerde hun heerschappij. Een afgietsel van hun levenloze gelaat liet zien dat hun macht, de macht van de dynastie, ook na de dood ongebroken was.
Vanaf de zeventiende eeuw, als de burgerij machtiger en zelfbewuster wordt, komen er ook dodenmaskers van wetenschappers, kunstenaars en schrijvers. Zo leven zij, meer dan via geschilderde portretten, door na hun dood. Een bekend voorbeeld is het dodenmasker van Isaac Newton (1643-1727).
Verzamelingen
In de achttiende eeuw was er veel belangstelling voor dodenmaskers en ze werden druk verzameld. Liefhebbers probeerden een zo groot mogelijke collectie ‘beroemdheden’ bij elkaar te krijgen en er ontstonden, vooral in landen als Engeland en Frankrijk, speciale galerijen met maskers van beroemde doden en terechtgestelde criminelen.
Meisje uit de Seine
Een verhaal apart is het zogenaamde Meisje uit de Seine. in de jaren 1880 werd in de Seine het levenloze lichaam van een jonge vrouw gevonden. De lijkschouwer was onder de indruk van de uitdrukking op haar gezicht – hij meende dat ze glimlachte – en maakte een gipsafdruk. Van deze afdruk werden vele mallen gemaakt en vele honderden afdrukken. Het dodenmasker raakte verspreid door het Europa en l’inconnu de la Seine werd een ware hype. Ze werd genoemd in vele gedichten en films, er verschenen boeken over haar en er werd een balletvoorstelling over haar geschreven. Ze fungeerde ook als model van Rescue Anne, de pop voor oefeningen in reanimatie.
Nederland
Nederland kent slechts een bescheiden traditie op het gebied van dodenmaskers. De vroegst bekende opdracht werd gegeven voor het maken van het dodenmasker van dichter en geschiedkundige Willem Bilderdijk (1756-1831). Bestemd voor zijn intimi diende het tevens als voorbeeld voor het te maken standbeeld. Bert Sliggers, in de catalogus Naar het lijk (1998) vond nog 27 andere in Nederland bewaard gebleven dodenmaskers. Dit schamele aantal bevat afgietsels van celebrities als koning Willem II en III, Ary Scheffer, Abraham Kuyper, Willem Elsschot en Carel Willink. Museum Tot Zover bezit verschillende oude en moderne maskers.