Scriptieomslag. Van wie zijn data die worden gedeeld op online media?
Tot Zover
Funerair onderzoek door Bibi-Jane del Rosario
Nabestaanden realiseren zich meestal niet dat ze strafbaar zijn als ze inloggen op de Facebook pagina van een overleden dierbare. Zelfs als ze het wachtwoord hebben. Bibi-Jane del Rosario schreef de scriptie Toegang tot digitale data na overlijden. Van wie zijn de foto’s die je deelt op Insta?
Bibi-Jane del Rosario (22) spitste haar onderzoek toe op suïcide, omdat vooral dan nabestaanden behoefte hebben aan het inzien van persoonlijke digitale data. Wat leidde tot de wanhoopsdaad, was het suïcide of een ongeluk? Bovendien moest vanuit haar opleiding Forensisch Onderzoek het onderzoek een forensische component bevatten. “Bij een natuurlijk overlijden is er geen sprake van een strafbaar feit (en dus ook geen forensisch onderzoek). Bij suïcide kan forensisch onderzoek een rol spelen omdat dit een onverklaard of niet-natuurlijk overlijden is. Digitale sporen zijn van invloed bij het bepalen van de toedracht van suïcide.” Haar stage-bedrijf, Digitale Nazorg, krijgt veel hulpvragen van nabestaanden voor het kraken van accounts.
Politie deelt niets
Del Rosario vond het dubbel dat de politie weinig tot niks mag doen als er geen aanwijzingen zijn van een strafbaar feit. Bij suïcide als vermoedelijke toedracht kan dit pijnlijk zijn voor de nabestaanden. Omdat ze zelf veel deelt op sociale media had het eigendomsrecht haar belangstelling, “want van wie zijn data die worden gedeeld op een online platform?”.
Bij aanvang van het onderzoek had Del Rosario de wens om een simpele lijst te maken met tips voor nabestaanden om bij verschillende techbedrijven – op juridisch correcte wijze - aan data te kunnen komen. Dit is slechts ten dele gelukt want het onderzoek was veel complexer dan verwacht. Ze concludeert haar scriptie met een aantal kritische aanbevelingen. Wat we vooral leren van haar afstudeerverslag? Het is momenteel bijzonder lastig voor nabestaanden om toegang te krijgen tot digitale data van de overledene – juridisch maar ook technisch.
Tip: Maak back-ups van gegevens die je graag wilt achterlaten (bijv. op een USB stick) en geef aan wat je wensen zijn omtrent jouw social media accounts.
Elke twee maanden interviewt Laura Cramwinckel, werkzaam bij Tot Zover en projectleider Funeraire Academie, een Nederlandse onderzoeker over zijn of haar vakgebied. Ditmaal rondom het thema 'digitale nalatenschap'. De tekst verschijnt tevens in de rubriek Funerair Onderzoek van Brancheblad Uitvaartzorg, BU-01 februari 2020.
Academic Death Quotes
“Beschouw digitale overblijfselen als archeologische artefacten. Hun vluchtigheid maakt ze kwetsbaar. Laat bij het beheer niet alleen commerciële belangen meewegen, maar ook ethische en historische.”
Carl Öhman, promovendus Oxford Internet Instituut (2019)
“Veel commerciële, digitale producten overlappen met de ‘traditionele’ uitvaartverzorging. De adoptie van nieuwe technologieën is voor de uitvaartindustrie essentieel: adapt or die.”
Bjorn Nansen et al., University of Melbourne, Social media in the Funeral industrie: On the Digitization of Grief (2017)