Tot Zover

Eten = leven

In het stadium vóórdat de patiënt niet meer naar eten taalt, draait het om wenseten. Voedingsadviezen en de welbekende, hoogcalorische Nutridrink maken op een gegeven moment plaats voor comfortfood, dat staat zelfs beschreven in een landelijke richtlijn van diëtisten. Taart, frietjes, zoute haring, of een glas wijn? Keukenpersoneel in verpleeghuis of hospice  ziet er vaak eer in om eetwensen van doodzieke patiënten gerealiseerd te krijgen.

Eten in de laatste levensfase betekent  zoveel meer dan de functionele voedingswaarde alleen. Voedsel, geur en smaak zijn een poort naar herinneringen aan vroeger en geven een inkijkje in iemands leven. Naasten die  het liefst grote porties aanbieden om ‘op krachten’ te blijven, doen er goed aan om juist de kleine hapjes te koesteren en het wenseten onderwerp van gesprek te maken. Dat maakt het misschien net een beetje makkelijker om elkaar los te laten.

Bewust stoppen met eten en drinken

Ernstig zieke mensen stoppen soms bewust met eten en drinken om daarmee hun dood te bespoedigen. Volgens schattingen gebeurt dat bij 2 procent van alle sterfbedden, zo’n 3000 keer per jaar. Voor de een is het de ultieme, autonome dood, voor de ander is het een gruwelijk idee.

Dat negatieve beeld is volgens internist-oncoloog en hospice-arts Alexander de Graeff onterecht. Als het proces gepaard gaat met goede begeleiding en verzorging, kan het tot een rustige en zachte dood leiden. Pijnloos dus, en zonder hongergevoel. Dat heeft het menselijk lichaam voor een belangrijk deel aan zichzelf te danken, en dan met name aan de pathofysiologische gevolgen van het stoppen met eten en drinken. Een patiënt ouder dan zestig jaar die bewust kiest voor deze stervensweg komt meestal binnen een tot twee weken te overlijden.

De Graeff denkt dat deze vorm van zelfgekozen levenseinde in de nabije toekomst meer zal voorkomen. Men houdt zelf de regie en de verantwoordelijkheid voor het sterven, en belast de arts niet met euthanasie.