Foto: Edith Gerritsma, portret van Atie uit de serie Leven naar de Dood (2006) Foto: Edith Gerritsma, portret van Atie uit de serie Leven naar de Dood (2006)

Tot Zover

Funerair onderzoek door Natashe Lemos Dekker

De uitvaart werkt vaak als een sluitsteen van iemands biografie. Natashe Lemos Dekker onderzoekt 'een goede dood' bij dementie. Hoe herinner je die persoon en zijn laatste levensfase?

Natashe Lemos Dekker (35) is medisch antropoloog en promoveert in september aan de UvA op een onderzoek naar dementie en het levenseinde. Vanuit haar belangstelling voor wat mensen met dementie, hun familieleden en zorgverleners belangrijk vinden bij het levenseinde, onderzocht ze  hoe zij een ‘goede’ dood proberen te bereiken.

Trapsgewijs

Omdat dementie geleidelijk verloopt merkt Lemos Dekker dat verlies en rouw gedurende het ziektetraject al een rol spelen. “Patiënten en hun naasten worden steeds geconfronteerd met verlies, passen zich daarop aan, en worden vervolgens geconfronteerd met een nieuw verlies.” Tegelijkertijd zijn naasten ook bezig met het geven van zorg, het behouden van een band en zoeken ze manieren om contact te maken dat voor hen beiden betekenisvol is. “Voorzorg zou zich kunnen richten op deze ambigue ervaring van tegelijkertijd verlies verwerken en contact behouden.”

In haar proefschrift toont Lemos Dekker dat mensen met dementie, naasten en zorgprofessionals constant bezig zijn met anticiperen. “Ze proberen constant grip te krijgen op de duur en het verloop van het levenseinde. Hier zit ook een aanname in dat als je de dood kan anticiperen je ook betere zorg kan geven.”

Tijd

Tijd heeft invloed op het streven naar een goede dood en op de mate waarin de dood als ‘goed’ gezien wordt: of de dood op het juiste moment komt, of het te lang heeft geduurd, of het sterven te snel is gegaan. Dit kan heel dubbel zijn: men moet genoeg tijd hebben om afscheid te nemen, maar het sterven moet ook weer niet te lang uitgerekt worden.

 “Dementie is vaak niet de afsluiting die mensen willen. De vraag is hoe dan ruimte te geven aan die laatste ziektefase tijdens de uitvaart, hoe de persoon te herinneren?”

 

Elke twee maanden interviewt Laura Cramwinckel, projectleider Funeraire Academie, een Nederlandse onderzoeker over zijn of haar vakgebied. Ditmaal rondom het thema 'van uitvaart naar afscheid, voorzorg en nazorg'. De tekst verschijnt tevens in de rubriek Funerair Onderzoek van Brancheblad Uitvaartzorg, BU-04 september 2020.

Academic Death Quotes

“In Australië staan uitvaartondernemers derde in rij – na vrienden en familie – als het gaat om nazorg en hulp bij rouwverwerking.  Een proactieve houding is wenselijk volgens nabestaanden.”
Bruce Rumbold e.a. (2019) Is there a role for the funeral service provider in bereavement support within the context of compassionate communities? Death Studies 43(10), 619-628

 

“Professionals die mensen beroepshalve bijstaan bij dood en verlies dienen ook elkaar te helpen. Beschouw levenseindevraagstukken en -activiteiten als een geïntegreerd proces.”
Christopher M. Kelly e.a. (2013) End-of-Life Planning Activities: an integrated process. Death Studies 37(6), 529-551

 

Lees meer