Tot Zover
Interview met de uitvaartondernemer
Afscheid nemen in tijden van corona verloopt noodgedwongen anders dan we gewend zijn. De Funeraire Academie interviewt mensen uit de uitvaartbranche en reflecteert op hun observaties en ervaringen. In deze aflevering (1/5) spreken we met uitvaartondernemer Elbert Sluijmer.
Interview: Martin Hoondert. Tekst: Laura Cramwinckel.
Dit is het eerste filmpje uit een reeks van vijf. Martin Hoondert, universitair docent Tilburg University en deskundige op het gebied van rituelen rondom de dood, interviewt uitvaartondernemer Elbert Sluijmer uit Lelystad over zijn ervaringen met uitvaarten in de anderhalvemetersamenleving. In het begin, zegt Sluijmer, was er veel onzekerheid omdat onduidelijk was wat wel en wat niet mocht. "De beperkingen werden vooral als schrijnend ervaren." Toch is het hem en zijn collega's vrij snel gelukt om uit het negatieve het positieve te halen en zijn er nieuwe manieren gevonden om aan afscheid gestalte te geven.
Plaats en intimiteit
In zijn reflectie noemt Martin Hoondert drie belangrijke leerpunten. Enerzijds: Plaats doet ertoe. De tradionele afscheidsruimtes zoals de kerkzaal of de aula van het crematorium maken noodgedwongen plaats voor buiten, in de natuur of aan het graf. Dat is ook zo bij uitstel van de gedenkceremonie naar een later tijdstip in het jaar: nabestaanden zullen dan kiezen voor een alternatieve locatie, een plek die belangrijk is voor de nabestaanden of de overledene. Het veranderen van de ruimte doet iets aan de sfeer, de ervaring en symboliek van het afscheid. Er ontstaan nieuwe expressies van sacraliteit en een nieuw repertoire aan metaforen dient zich aan.
Ten tweede reflecteert Hoondert op de toegenomen intimiteit. Door de beperking van publiek is het afscheidsritueel meer privé. Wat blijkt? In de corona-omstandigheden is simpelweg minder nodig. De bekende uitvaart-wensenlijstjes gaan van tafel en dit leidt vaak tot meer spontaniteit. Nabestaanden durven meer het woord te nemen terwijl ze dat in een grotere setting niet zouden durven. De behoefte aan formele toespraken of het tonen van foto's is minder; de naaste familie kent het levensverhaal toch wel.
Dat leidt ook tot een wonderlijke paradox. Uitvaarten zijn meer privé én tegelijk meer publiek vanwege de online-dimensie. Het streamen van bijeenkomsten is in korte tijd 'gewoner' geworden, ook bij uitvaarten. Iedereen die een link heeft ontvangen, kan meekijken. Een dergelijke mix van offline en online stelt ons voor de vraag: Is degene die de uitvaart op afstand, via iPad of computer volgt, er wel echt bij?
Volgende interview (2/5): Corona en de crematoriumdirecteur, Roel Stapper.
Wil je op de hoogte blijven? Stuur een mailtje naar projectleider Laura Cramwinckel dan zetten we je op de Funeraire Academie mailinglijst.
l.cramwinckel@totzover.nl