Tot Zover

Interview: Martin Hoondert. Tekst: Laura Cramwinckel.

Véronique Klaassen, directeur uitvaartverzorging van DELA komt aan het woord in het derde interview van Martin Hoondert, universitair docent Tilburg University en deskundige op het gebied van rituelen rondom de dood. Ze legt uit hoe een grote organisatie als DELA het crisismanagement aanpakt. Ze is daarover duidelijk: crisisbeleid organiseer je lokaal met teams van mensen die dicht op de realiteit zitten, waar snel maatregelen worden getroffen in overleg met collega’s uit het veld. Andere locaties leren daarvan en nemen protocollen over. Het hogere management houdt daarbij oog voor het welzijn van het personeel.

‘Death practice’ en de materialiteit van het geleefde leven

Martin Hoondert reflecteert ten eerste op de praktijk van het online voorbereiden van de uitvaart, zgn. ‘death practice’. Dit komt als gevolg van de corona-maatregelen in een versnelling. Want de roep om reeds bij leven na te denken over keuzes en wensen rondom dood en uitvaart is al eerder ingezet. Het gaat dan niet alleen om de keuze van kist of type lijkbezorging, maar ook om het levensverhaal dat vertelt gaat worden. Klaassen noemt terecht een nadeel van de online activiteit: wanneer het regelgesprek uitsluitend digitaal plaatsheeft, dan mis je als uitvaartverzorger informatie. De materialiteit van het geleefde leven (huiskamer, foto’s, beelden) is online afwezig. En mogelijk presenteren mensen zich in een onlinegesprek anders, formeler, minder emotioneel? Je mist gevoelige interacties tussen familieleden onderling.

Ander punt van aandacht betreft de getroffen hygiëne maatregelen waardoor de verzorging niet meer thuis plaatsvind. Het levert simpelweg vervreemding op als medewerkers uit voorzorg in beschermende overalls je geliefde weghalen. Het levert afstand op tussen professionals en nabestaanden – een afstand die de laatste decennia juist is verkleind in de uitvaartzorg. Er is sprake van afwezig ritueel als de nabestaande niet meer zelf de dode kan wassen, aankleden of gezamelijk kan wegbrengen. “Het gevoel dat je geliefde uit het leven wordt gedragen, ontbreekt”, aldus Hoondert.

Net als in eerdere  interviews roemt ook Klaassen de toegenomen intimiteit van een uitvaart.  Maar ze merkt ook op dat vanwege de lastige keuzes die de familie moet maken, er dikwijls wordt gekozen nog minder betrokkenen uit te nodigen dan toegestaan. Ook zij meent dat de vanzelfsprekendheid van de grote publieke uitvaart voorbij is, een ontwikkeling die in de toekomst mogelijk een blijvertje is.

Volgende interview (4/5): Corona en rouwdeskundige Leoniek van der Maarel.

Wil je op de hoogte blijven? Stuur een mailtje naar projectleider Laura Cramwinckel dan zetten we je op de Funeraire Academie mailinglijst.
l.cramwinckel@totzover.nl