Tot Zover
Interview met de uitvaartfotograaf
Afscheid nemen in tijden van corona verloopt noodgedwongen anders dan we gewend zijn. De Funeraire Academie interviewt mensen uit de uitvaartbranche en reflecteert op hun observaties en ervaringen. In deze laatste aflevering (5/5) spreken we met uitvaartfotograaf Arenda Oomen.
Interview: Martin Hoondert. Tekst: Laura Cramwinckel.
Dit is het vijfde en laatste filmpje uit een reeks. Martin Hoondert, universitair docent en rituelenonderzoeker bij Tilburg University, interviewt fotograaf Arenda Oomen met een specialisatie in fotografie rondom afscheid over haar ervaringen met uitvaarten in de anderhalvemetersamenleving. Behalve dat ze haar methode en camerapositionering moet aanpassen - een lege aula ziet er nu eenmaal niet zo prettig uit - en dat ze onder de indruk is van de erehaag in de publieke ruimte, benadrukt Oomen het gestegen belang van het vastleggen in beeld.
Reflectie op interview
Door Covid-19 en daarmee samenhangende maatregelen zien we tendensen in de uitvaartwereld versterkt en versneld naar voren komen, aldus Martin Hoondert. Het gebruik van een afscheidsfotograaf is zo’n gebruik dat nu vaker voorkomt. Het hangt uiteraard samen met de dominante beeldcultuur waarin we leven, maar nu er weinig mensen bij de uitvaart kunnen zijn wordt de wens om het vast te leggen op beeld pregnanter.
Dergelijke uitvaartrapportages en -boeken worden voor de nabestaanden op maat gemaakt, en zijn naderhand ook digitaal beschikbaar. Rondom dit boek ziet Hoondert van alles gebeuren. Het wordt gedeeld en gebruikt om het verhaal te vertellen, al bladerend wordt verteld wat er is gebeurd tijdens de uitvaart. Het album zelf genereert verhalen, gesprekken en troostrijke beelden. Door selectief in te zoomen op bepaalde momenten en verschijnselen creëert de fotograaf foci van troost (de bloemen, bepaalde lichtinval, een hand op schouder, etc.).
Secundaire ritualiteit
Er ontstaat een ‘secundaire ritualiteit’ rondom het boek en dat vindt Hoondert interessant. Na het primaire moment van de uitvaart zelf, ontstaat er een tweede moment van herbeleven van de uitvaart. Het boek als ‘plaats van herinnering’ zorgt bovendien voor weer andere verhalen en betekenissen. Deze tweede vorm van ritualiteit voegt echt wat toe – en in die zin is Hoondert ervan overtuigt dat afscheidsfotografie belangrijk is voor het verwerken van verlies. Want na de uitvaart begint het proces van rouw pas echt, waarin voortgaande ritualiteit een rol blijft spelen.
Tweede tendens is het gebruik maken van andere plaatsen: de vanzelfsprekendheid van de aula van een crematorium wordt doorbroken. Zoals Arenda zegt: ”Ik kom nog maar weinig in een aula, de vieringen zijn buiten!”
Volgende online activiteit:
Webinar_Reset en redesign: de uitvaart in tijden van corona, op 12 november 2020.
Wil je op de hoogte blijven? Stuur een mailtje naar projectleider Laura Cramwinckel dan zetten we je op de Funeraire Academie mailinglijst.
l.cramwinckel@totzover.nl