Tot Zover

page in english

Koffie, cake, bitterballen of halva? We eten en drinken wat af als we rouwen. Nederland heeft een rijke traditie op het gebied van rouwkost en ook nu is er volop ontwikkeling als het gaat om koffietafels en rouwmaaltijden. Museum Tot Zover organiseert een expositie over eetcultuur en het grote afscheid. Er is prachtige kunst en veel informatie over oude tradities en hedendaagse gebruiken. En er is eerherstel voor de cake.

Smakelijke herinneringen

Het belang van eten en drinken tijdens rouw kan niet worden overschat. Het geeft verkwikking bij verdriet en helpt omgaan met de dood. Voedsel geeft energie en troost. Het schept zelfs een klein moment van genot, over de grenzen van de pijn heen. Er kleven ook herinneringen aan. Bepaalde gerechten, smaken of geuren kunnen je nog jaren later laten terugdenken aan gestorven dierbaren: “Dat vond zij zo lekker."

Herinneringen verbonden aan eetobjecten zijn terug te vinden in de kunstinstallatie van Erik Mattijssen, waar museumbezoekers spullen en verhalen aan hebben toegevoegd.

Van krakeling tot cake

Eten bij het afscheid is van alle tijden. Denk aan de krakelingen, het loofbier en de koffietafels. Samen eten zorgt voor verbinding, bijvoorbeeld tijdens een uitvaart. Wat je dan eet verschilt van persoon tot persoon en verandert mee met de tijd. Fooddesigner Marije Vogelzang (1978) ontwierp 20 jaar geleden een rouwmaaltijd van volledig wit voedsel geserveerd in speciaal ontworpen wit serviesgoed. Daarmee liet ze zien dat de Nederlandse uitvaartcultuur veranderde.

De bitterbal wordt tegenwoordig steeds meer gesignaleerd in de koffiekamers, maar broodjes en cake blijft onverminderd populair. De winnaar van de Grote Uitvaartcaketest heeft een ereplaats in de tentoonstelling.

Geuren en rouw

Een Lekkere Dood laat zien, horen, ruiken én proeven hoe voedsel op allerlei momenten rondom de dood een rol speelt. Wist je dat er nog best vaak eten mee gaat in de kist? Er is documentaire fotografie in de expositie en de eetthematiek is verweven door de vaste museumpresentatie. Het museum toont bovendien een uitgebreide collectie oude en nieuwe rouwserviezen, én je kunt ruiken aan geuren die horen bij rouwen en begraven.

Een keur aan hedendaagse kunstenaars werkte mee. Van Remy Jungerman is een indringende video te zien en Narges Mohammadi maakte een muur van halva. In de tuin staat een fontein; het is een monument voor koffie en cake, van Peer Vink. Culinair historicus en filmmaker Kiriko Mechanicus maakte zeven video’s over culinaire rouwgebruiken in verschillende culturen. Voor de audiotour strikte het museum Petra Possel (Mangiare!).

Met het ROCvA is een prachtig project rondom nieuwe soorten rouwgebak georganiseerd.

Deelnemende kunstenaars

Gijs Assmann, Raúl Ortega Ayala, Razia Barsatie, Frank Bloem, Alicia Framis, Klaas Gubbels, Bob Hendrikx, Remy Jungerman, Erik Mattijssen, Kiriko Mechanicus, Narges Mohammadi, Mai van Oers, Carmen Schabracq, Studio Lernert & Sander X Aux Raus, Peer Vink, Marije Vogelzang, Kees de Vries, Karen Wuytens + veel afscheidsfotografen.

In de media

Sylvia Witteman bezocht de tentoonstelling en schreef er een column over in de Volkskrant, op 18 maart 2024. ' De tentoonstelling is klein, maar zeer divers en fascinerend'. 

Op zondag 25 februari kwam de tentoonstelling Een Lekkere Dood aan bod in het tv-programma Ivo op Zondag (vanaf 45:40). Het is de cultuurtip en 'een heel zinvolle manier om je zondag te besteden'.

Charlotte Kleyn kreeg een preview van de tentoonstelling en schreef erover in het Parool op 6 juni 2023 ' 'Eten kan heel troostrijk zijn'.

Lees het uitgebreide artikel van Hiske Versprille over onze caketest in de Volkskrant van 9 mei 2023.

Marjan Berk, Column 41, 14 augustus 2023:

“De tranen zaten nog wat los, het vliesje rouw was flinterdun. Zou ik bestand zijn tegen de gevoelens die de tentoonstelling in Tot Zover bij mij zouden oproepen? Dus een beetje onzeker ging ik met L. mee. Ik stapte achter haar aan, over de drempel, de eerste tentoonstellingszaal binnen. Een serene spierwitte zaal, waarbij het eerste object meteen al “raak’ was. Prachtig (…) Deze tentoonstelling moet iedereen gaan zien.”

Colofon

Concept + samenstelling
Laura Cramwinckel
Wouter van Herwaarden
Zakelijke projectleiding, eindverantwoording
Guus Sluiter
Tentoonstellingsontwerp + styling
Jeroen Bijl
Grafisch ontwerp
Linda Beumer
Audiotour
Petra Possel
Teksten
Laura Cramwinckel
Wouter van Herwaarden
Guus Sluiter
Marketing + communicatie
Lizz Heijn
Educatie
Sorella Loman
Productie
Museum Tot Zover
Wouter van Herwaarden
Vormgever magazine
Marleen Luiten

Met dank aan

Alle kunstenaars, de afscheidsfotografen en geportretteerden, deelnemers Herinnerdingen, Carolina Verhoeven, LAM museum, AkzoNobel Art Foundation, Museum Voorlinden, Ron Mandos Young Blood Foundation en andere bruikleengevers, Hiske Versprille, Cees Holtkamp, onze (bedrijfs)donateurs, het AFK, Stichting De Rode Loper op School, Sandra Schouten, BOOST, De Nieuwe Ooster, Hanita, Liesbeth en alle vrijwilligers.

Meer weten? Mail communicatie@totzover.nl.

Zie hier voor perskit.